Voor de lieve vrede
» Let op: deze activiteit is voorbij «
In 2015 is Nederland 70 jaar vrij na de Tweede Wereldoorlog. Om die 70 jaar vrijheid te vieren organiseren wij dit jaar de tentoonstelling ‘Voor de lieve vrede – Bezetting, bevrijding en wederopbouw in Haarlemmermeer’. Deze mooie expositie te zien van 28 maart 2015 tot en met 10 januari 2016.
Historisch Museum Haarlemmermeer riep afgelopen jaar (oud)bewoners van Haarlemmermeer op om bij te dragen aan de tentoonstelling met spullen uit de tijd van de oorlog, bevrijding en wederopbouw. En met succes! Het museum werd overladen met authentiek materiaal om tentoon te stellen.
Voor het ontwerp van de tentoonstelling en alle uitingen werkte het museum voor het eerst samen met de lokale ontwerper Joost Kroon. Dit bleek een vruchtbare samenwerking met een resultaat waar het museum trots op is. Met de hulp van alle trouwe vrijwilligers van het museum werd de tentoonstellingsruimte geschilderd en ingericht, ook hen is het museum erg dankbaar.
70 jaar vrijheid
Bezetting
Op 10 mei 1940 valt Duitsland Nederland binnen. Koningin Wilhelmina en de regering wijken uit naar Engeland. Er volgt een periode van vijf jaar bezetting. In het begin probeert de bezetter de Nederlanders nog min of meer in te palmen, maar al snel volgen strenge maatregelen, ook in Haarlemmermeer.
Zo is het verboden om zonder vergunning tussen bepaalde tijdstippen op straat te zijn, ramen moeten worden verduisterd en Nederlandse sociale instellingen worden naar Duits voorbeeld vervangen door de bij ons niet populaire ‘Winterhulp’. Veel ernstiger zijn natuurlijk uitsluiting van joden uit het openbare leven en – vanaf 1942 – de deportaties naar concentratiekampen. Is het verzet tegen de bezetter in het begin nog symbolisch, door het toenemend aantal maatregelen wordt het steeds heviger.
De Landelijke Organisatie voor onderduikers krijgt een afdeling in Haarlemmermeer. Joden en mannen die vanwege de Arbeitseinsatz in Duitsland moeten gaan werken, duiken onder in de polder. Vanaf 1944 dreigen de Duitsers de dijken van de polder op te blazen. In 1945, nog vlak voor de bevrijding, wordt dit voorkomen.
Bevrijding
Vrijdagavond 4 mei, omstreeks kwart voor negen, wordt via de radio het nieuws bekend gemaakt van de Duitse overgave in Noordwest-Europa. Het nieuws gaat van mond tot mond. In Lisserbroek drukt men die nacht de illegale ‘Kroniek van de week’ met het verheugende nieuws. Op 9 mei 1945 – drie dagen na het tekenen van de capitulatie – trekken de Canadese troepen via Cruquius Haarlemmermeer binnen. De ontvangst van de bevrijders is een geweldig feest.
De schade na de oorlog is enorm. Schiphol is door bombardementen grotendeels vernield. Nederland en dus ook Haarlemmermeer moet van de grond af worden opgebouwd.
Wederopbouw
In de jaren 1945-1950 geldt het motto ‘Niet praten maar werken’.
De wederopbouw is tenslotte een enorme taak, die uiteindelijk wel wordt volbracht, ook door het saamhorigheidsgevoel dat de ellende van de oorlog bij veel mensen heeft teweeggebracht. Net als de rest van Nederland blijft Haarlemmermeer een sterk verzuilde maatschappij, waarin de verschillende volksdelen gescheiden leven met hun eigen politieke partijen, verenigingen, radio-omroepen en kranten, en men koopt bij de winkelier van de eigen kerkelijke richting. Maar toch wil men met elkaar de problemen overwinnen.
De Amerikanen bieden financiële en materiële hulp: de Marshall-hulp. Europese landen moeten dat zelf organiseren. Samenwerking en productieverhoging staan voorop. Voor Haarlemmermeer, als agrarisch gebied, is het herstelprogramma een belangrijke stap. In het begin worden omgebouwde Amerikaanse legerjeeps gebruikt als trekkers. Later worden nieuwe landbouwmachines in gebruik genomen. Dit betekent niet alleen herstel, het betekent vernieuwing.Langzaamaan klimt Haarlemmermeer uit een dal.
