» Let op: deze activiteit is voorbij «

Rembrandt is in Harderwijk! Tot en met 30 augustus is de expositie Rembrandt in Zwart-Wit te zien in het Stadsmuseum Harderwijk.

FOTOGRAAF VAN DE 17e EEUW Als Rembrandt nu geleefd had was hij vast fotograaf geworden. In zijn etsen kom je overal aanwijzingen tegen dat hij feilloos met een camera overweg had gekund. En zelfs met de computer, want hij was eigenlijk de eerste photoshopper, ooit.

Waarom maakte Rembrandt etsen?
In de 17e eeuw waren etsen voor een kunstenaar dé manier om bij een breed publiek bekend te worden. Van etsen kan je immers afdrukken maken die verspreid kunnen worden. Eigenlijk wat nu foto’s en facebook zijn. Daarom lieten veel schilders etsen van hun schilderijen maken. Rembrandt gaat nog een stapje verder. Zijn etsen zijn compleet nieuwe, op zichzelf staande kunstwerken. De verkoop ervan vestigt zijn naam als kunstenaar in heel Europa. Zijn keuze voor een reproduceerbaar medium was dus heel bewust en misschien wel puur commercieel gedreven.

CHIAROSCURO
Licht en donker zijn de twee begrippen die zowel bij Rembrandt als bij fotografie een grote rol spelen. Ook in zijn etsen heeft Rembrandt volop geëxperimenteerd met het invallende licht. De manier waarop hij een kaarsje hier en een venstertje daar in het tafereel plaatst is niet verschillend van de wijze waarop een fotograaf zijn lichten en flitsers opstelt. Niet voor niets is in de hedendaagse fotografie Rembrandt Lighting een gevestigd begrip.

OOG VOOR HET MOMENT
Typerend voor goede fotografen is dat zij een speciaal moment kiezen om af te drukken. Rembrandt legt vaak een handeling vast op een ander moment dan in die tijd gebruikelijk is. Net een paar seconden voor of juist na de actie waar het eigenlijk om gaat. Zoals een sportfotograaf nu een juichende speler fotografeert in plaats van het doelpunt zelf. Soms lijkt het wel of Rembrandt als een 17e eeuwse paparazzo te werk gaat, die zijn ‘slachtoffers’ betrapt in een wat pikante situatie. Zelfs als hij portretten maakt wijkt hij soms van het geijkte patroon af door de hoofdpersoon af te beelden terwijl die met iets bezig is, in plaats van zittend in een stoel.

REALISME
Rembrandt legt de harde werkelijkheid vast, hoe vreemd en ‘lelijk’ die er soms ook uit ziet. Zijn naakte vrouwen zijn geen ideale figuren. We zien vaak een buikje, hangende borsten en vlezige dijen. Bij de mannen geen wasbordjes. En als er net op het moment dat wordt afgedrukt toevallig een hondje op de voorgrond zijn behoefte doet, dan staat dat ook zo op de foto, sorry, ets. Als hij zichzelf portretteert, bij voorkeur met een lachend, verbaasd of juist ernstig gezicht, dan is dat een 17e eeuwse versie van wat wij nu met een camera doen: Je hand uitstrekken, lens op jezelf richten, gekke bek trekken en afdrukken maar.

PHOTOSHOPPING
Rembrandt was al met photoshopping bezig vierhonderd jaar voordat het werd uitgevonden. Hij was een groot bewonderaar van Hercules Seghers en had een etsplaat van hem in zijn bezit. Daarop is een heuvellandschap te zien met aan de rechterkant Tobias met een engel. Rembrandt maakt die kant van de plaat schoon door de groeven weg te poetsen. Hij zet op die plaats de Heilige Familie neer en drukt daarna de plaat gewoon weer af.

NOG VEEL MEER
Er zijn nog veel meer van die ‘foto-momentjes’ in zijn etsen te vinden. Bijvoorbeeld in de manier waarop hij groepen opstelt en weergeeft. Of landschappen vast- legt. Het maakt de veronderstelling dat Rembrandt een 17e eeuwse collega van Erwin Olaf is geweest steeds aannemelijker. Dus, als u weer eens een blad of boek openslaat en er een prachtige foto in tegenkomt, mag u best denken “die had ook van Rembrandt kunnen zijn”.

 Bezoek www.stadsmuseum-harderwijk.nl