23 juni 2023 bijgewerkt: 27 juni 2023 Geschiedenis Noordwijk, Zuid-Holland Ze konden niet in Nederland blijven, ze móésten iets doen. Duizenden dappere Engelandvaarders vertrokken in de Tweede Wereldoorlog naar Engeland om daarvandaan tegen de Duitse bezetter te vechten. Veel van hen haalden de eindbestemming niet, ondanks hun heldenmoed. Wat bewoog hen te gaan, welke routes volgden ze en wat deden de Engelandvaarders eenmaal aan de overkant? We ontdekten hun verhalen in Museum Engelandvaarders.
Volg de Engelandvaarders
In de duinen van Noordwijk, in een voormalige bunker van de Atlantikwall, bewaart Museum Engelandvaarders honderden verhalen van de Engelandvaarders. Een collectie die nog steeds groeit en inmiddels zo groot is dat de medewerkers haast niet meer weten wat er allemaal is. Als bezoeker hoef je gelukkig niet te zoeken naar de verhalen; je wordt in de permanente tentoonstelling vanzelf meegenomen. Op weg, gestrand en eenmaal aan de overkant: je volgt de reis van de Engelandvaarders op de voet. Met als verschil dat wij de routes nu voor ons zien en zij zich in het onbekende stortten.
Vrijwilligers vertellen
Museum Engelandvaarders wordt gerund door vrijwilligers en al bij de ontvangstbalie schudt een medewerker drie bijzonder indrukwekkende verhalen uit zijn mouw. En dat is pas het begin! We stappen een donkere ruimte binnen, die aanvoelt als een tunnel. Dit is zo ingericht om je het gevoel te geven van gevaar, het onbekende, legt een museummedewerker uit. En als het donker je dat gevoel niet geeft, dan zijn het de woorden wel die je op de muren om je heen ziet. "Waarschuwing: er wordt onmiddellijk geschoten op dengene die zich buiten de openbare wegen en voetpaden begeeft." De reis van een Engelandvaarder zat vol gevaren.
Hachelijke momenten
In de eerste zaal begint een film te spelen en we nemen plaats op een bankje tegenover drie studenten. Ze praten over hun plannen en nemen je mee op hun reis naar Engeland. Met de hulp van schipper Kees Koole varen ze over het Haringvliet naar open zee, richting Engeland. Koole mocht van de Duitsers tot middernacht op het Haringvliet varen met zijn schip 'Nooit Volmaakt'. Een buitenkans voor de Engelandvaarders. Koole kocht boten en maakte ze samen met scheepswerf van Van Ravensteijn in Leidschendam zo zeewaardig mogelijk. Tien keer maakte hij de levensgevaarlijke tocht om de Engelandvaarders naar open zee te brengen en hielp zo ten minste 72 Engelandvaarders op weg. Maar eenmaal op open zee was het gevaar nog steeds levensgroot, zo ervoeren de studenten. Zelfs met zicht op de Engelse kust schieten de Engelsen hen nog niet hulp. Waarom niet, dat blijkt later. "We were waiting for you to navigate through that minefield." Door het oog van de naald bereiken ze eindelijk hun eindbestemming.
Drie routes, eindeloos veel verhalen
Vanuit Noordwijk vertrokken de eerste Engelandvaarders over zee. Maar dat was niet de enige route om Engeland te bereiken. De meeste mensen reisden over land: over de zuidelijke route, via Spanje, of over de noordelijke route, via Zweden. Een lange reis, die soms meer dan een jaar duurde. Sommige wisten uiteindelijk zelfs via Japan Engeland te bereiken! In het museum beluister je de verschillende verhalen. Van mensen die op blote voeten door de Pyreneeën liepen, achtergelaten werden in Franse steden en maanden doorbrachten in een Spaanse gevangenis. De omstandigheden bepaalden de route, het lot de afloop. We lezen over successen, waaronder het bekende verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema, maar ook over voor ons onbekende Engelandvaarders die stierven op zee of in een concentratiekamp. Beide net zo heldhaftig.
Persoonlijke beleving
Iedere bezoeker krijgt bij binnenkomst een fotootje van een Engelandvaarder, van wie je later in de tentoonstelling het verhaal kunt vinden. Wij vinden Giel van Arenthals, die op 17-jarige leeftijd weigert een loyaliteitsverklaring te ondertekenen. Hij ontsnapt uit een Duits werkkamp en komt op 6 oktober 1943 aan in Engeland, waar hij in dienst gaat bij de marine. Een indrukwekkend levensverhaal van iemand die op zo'n jonge leeftijd in verzet kwam. Om ook kinderen bij de verhalen te betrekken heeft het museum een escape game. Met dit spel op een tablet reizen ze als echte Engelandvaarders met een vals paspoort door het museum, waarbij ze steeds keuzes moeten maken. Welke route kies je? Geef je de juiste antwoorden tijdens een verhoor? En kun je een morsecode ontcijferen? Leuk en leerzaam! En een mooie manier om de verhalen door te geven aan de volgende generatie, zodat ze nooit vergeten worden.
Goed om te weten
- Museum Engelandvaarders bewaart heel veel verhalen en er is dus veel te lezen. Neem daar de tijd voor en je bent zeker een uur binnen.
- Wil je meer uitleg en verhalen horen van een gids? Boek dan vooraf een rondleiding.
- Tip: Op een paar honderd meter van het museum staat het Atlantikwall Museum Noordwijk, waar je een kijkje kunt nemen in de Duitse bunkers.
Laatst gewijzigd: 2023-06-27 16:21:55 · Gepubliceerd: 23 juni 2023 - 1090