Het Pauperparadijs: een spektakel dat je raakt

archief oud artikel 28 juni 2023 Cultuur Veenhuizen, Drenthe Na vijf jaar aanwezigheid weer terug op de binnenplaats van het Gevangenismuseum in Veenhuizen: Het Pauperparadijs. Een voorstelling over een trieste en waargebeurde geschiedenis, die desondanks niet 'zwaar' aanvoelt. Met een steengoede cast is dit een meeslepend spektakel dat je beslist zal imponeren.

Het verhaal

Onder de Drentse hemel, omringd door de muren van de voormalige bedelaarskolonie, ontvouwt zich deze zomer bijna elke avond het liefdesverhaal van weesjongen Teunis en bewakersdochter Cato. Een waargebeurd verhaal over de voorouders van schrijfster Suzanna Jansen, die er het gelijknamige boek over schreef. Zij ontdekte dat haar opoe Helena, dochter van Teunis en Cato, ter wereld was gekomen in bedelaarskolonie Veenhuizen. Een familiegeschiedenis kwam aan het licht tegen de achtergrond van een groot sociaal experiment. In de negentiende eeuw werden tienduizenden wezen en paupers naar de Koloniën van Weldadigheid in Drenthe gestuurd. Het idee was dat ze zo zouden ontsnappen aan de armoede, maar de realiteit bleek anders. Het werd een plek waar je haast niet meer vandaan kwam.

Herinneringen om je heen

Dat Het Pauperparadijs zich afspeelt op de plek waar het daadwerkelijk gebeurde maakt indruk. De beleving begint daardoor al als je aan komt rijden over de rechte lanen van Veenhuizen: het resultaat van de noeste arbeid van de paupers. Je rijdt langs de huizen met namen als Bid en Werk, Orde en Tucht, die herinneren aan het verleden als dwangkolonie. Maar de voorstelling begint niet in Veenhuizen, want van je hela hola holadiejee staan we opeens in de Jordaan van 1826. "De Jordaan van toen was net als de sloppenwijken van Calcutta nu." Met die mededeling neemt de verteller (Peter R. Kooij) ons mee in het verhaal. Hij daagt het publiek uit om hard mee te zingen en breit de scènes humoristisch aan elkaar. We maken kennis met weesjongen Teunis, zusje Aagje en broertje Piet uit Amsterdam. Ouders hebben ze wel, maar omdat die te arm zijn om voor ze te zorgen wonen ze in een weeshuis. Op een nacht, de weeskindertjes liggen zoet te slapen, zien we hoe ze door politiemannen bijeengedreven worden en op een boot vertrekken naar Drenthe. "Naar Drenthe? Maar dat is helemaal aan het einde van de wereld", jammert Aagje. Maar ze gaan en hun ouders, achtergebleven in de straatarme Jordaan, zien ze nooit meer terug.

Goede bedoelingen, tragisch resultaat

Vol vuur legt visionair Johannes van den Bosch, gespeeld door Stefan Rokebrand, zijn ambitieuze plan op tafel. "Armoede knecht de man. Ik ga de armoede uitroeien!" Het plan spreekt Koning Willem I wel aan en de Maatschappij van Weldadigheid wordt opgericht. De paupers krijgen een woning, leven onder strikte regels en leren een vak. Voor de straatarme mensen vaak een noodgedwongen uitweg uit de ellende waarin ze zitten. We lachen om weesjongen Teunis (Steyn de Leeuwe) die vol Amsterdamse branie moeite heeft om zich aan te passen, helemaal als hij de mooie Cato ontmoet. Cato (Roos van Erkel) is de dochter van de bewaker, sergeant Braxhoofden. Hun onmogelijke liefde wordt nog ingewikkelder als Cato zwanger raakt. Om de schade en schande te beperken trouwen ze. De muziek, de bruiloft, de verwachting die klinkt uit de liedteksten: het raakt je. Je voelt dat ze hun keuzes niet overzien, maar desondanks vol hoop en verwachting de toekomst tegemoet gaan.

Muzikaal spektakel

De energieke band van muzikante Lavalu maakt Het Pauperparadijs tot een muzikaal spektakel, waar muziek uit alle genres de scènes kracht bij zet. Van keiharde rock die klinkt als de wezen opgehaald worden tot rap en dan weer de gedragen klassieke muziek als het verhaal een dramatische wending neemt. Treffend is ook de ontwikkeling van Cato en Teunis. Waar Cato zich blijft verzetten en wil ontsnappen is Teunis in een staat van onverschilligheid vervallen. Het gaat toch allemaal mis. In dit derde deel van de voorstelling is er voortdurend dialoog tussen de verteller en Johannes van den Bosch. Verwijten vallen. En dan rijst de vraag: hoe gaat dat vandaag? Het publiek wordt om de oren geslagen met de actualiteit. Kinderen die bij hun ouders zijn weggehaald door de toeslagenaffaire. En hoe gaan wij om met vluchtelingen? Slapen die niet buiten op het gras? Een parallel waar je niet omheen kunt in deze geschiedenis.

Boeiend tot het einde

Ondanks de tragische geschiedenis is Het Pauperparadijs geen sombere voorstelling. Ja, sommige scenes zijn droevig, maar echt emotioneel wordt het niet. Door de muziek en het indrukwekkende decor, waar zelfs een hijskraan aan te pas komt, blijf je tot het einde geboeid kijken. Van de ene naar de andere kant van het podium, om maar niets te missen. Uit het publiek horen we van bezoekers dat ze de voorstelling al voor de tweede keer zien. En dat kunnen we ons best voorstellen. Naast een stukje vaderlandse geschiedenis dat je moet kennen is dit bovenal een spektakel dat je niet wilt missen.

Laatst gewijzigd: 2023-07-06 16:49:18 · Gepubliceerd: 28 juni 2023 - 3159