Meesterwerk van Maarten van Heemskerck terug in Nederland

Sint Laurenskerk in Alkmaar viert vijfhonderdjarig bestaan

Grote of Sint Laurenskerk Alkaar Nieuws door
Foto 1. Op het kunstwerk zie je de heilige Laurentius die geroosterd wordt. Foto: TAQA Theater de Vest‎ Alkmaar

archief oud artikel 29 mei 2018 Cultuur Alkmaar, Noord-Holland Begin zestiende eeuw schilderde meesterschilder Maarten van Heemskerck een drieluik over de heilige Laurens. Het drieluik kreeg een plaatsje in de Grote of Sint Laurenskerk in Alkmaar, maar werd tijdens de Reformatie verkocht en het kunstwerk belandde in Zweden. Nu, na meer dan 430 jaar, hangt het weer in de Laurenskerk.

Schilderij is enorm kwetsbaar

Twee delen van het drieluik zijn op 16 april weer opgehangen in de Grote of Sint Laurenskerk in Alkmaar. Dat gebeurde met de grootst mogelijke voorzichtigheid, want het schilderij is door de eeuwen heen kromgetrokken en uitgedroogd. Dit is ook meteen de reden waarom schilderij nummer drie niet te zien is in de kerk: deze is te kwetsbaar. Gelukkig is dat niet zo erg, want volgens conservator Christi Klinkert zagen kerkgangers in de zestiende eeuw ook vooral de twee zijpanelen. Het middelste paneel werd alleen bij de eucharistie en op hoogtijdagen geopend.

Bekijk hier hoe de terugplaatsing van het gigantische drieluik eruit zag:

Naast dit kunstwerk zijn er meerdere kunstwerken te zien in de kerk, zoals de beroemde gewelfschildering 'Het Laatste Oordeel' van Van Oostsanen, schilderingen van Caesar van Everdingen en het bijzondere Van Hagerbeer/Schnitgerorgel.

Wie is de heilige Laurentius?

Op het gigantische schilderij is de heilige Laurentius van Rome te zien, waarnaar de kerk is vernoemd. Hij is een martelaar uit de derde eeuw in Rome en patroonheilige van de stad Alkmaar. Over zijn leven is weinig bekend, al weet men wel dat hij diaken was onder paus Sixtus II. Toen keizer Valerianus I hem gevangengenomen had en alle rijkdommen van de Kerk opeiste, deelde Laurentius deze snel uit aan de armen. Met een grote groep armen keerde hij terug naar zijn rechters en verklaarde: "Zie hier de schatten van de kerk". Uiteindelijk is besloten om hem te roosteren op een vuur. Volgens een legende zou hij toen hebben gezegd: "Ik ben al gaar, keer mij om en eet me op."

De gespierde mensen van Van Heemskerck

Maarten van Heemskerck was in zijn tijd, de renaissance, de belangrijkste schilder van altaarstukken. Het drieluik, waarop ook de foltering van de heilige Laurentius is afgebeeld, is het grootste drieluik dat ooit in Nederland is gemaakt. Op het drieluik is ieder persoon stevig gespierd afgebeeld en heeft iedereen expressieve uitdrukkingen. Zelfs de kinderen zien eruit alsof ze zojuist naar de sportschool zijn geweest. Waarschijnlijk schilderde Van Heemskerck op deze wijze omdat hij net terug was uit Rome, waar hij had gezien hoe Michelangelo het menselijk lichaam tekende. Volgens Klinkert moet het drieluik een ongelooflijke indruk hebben gemaakt op de zestiende-eeuwse kerkgangers.

De Grote of Sint Laurenskerk in Alkmaar bestaat vijfhonderd jaar en heeft voor deze speciale gelegenheid het Laurentius-altaarstuk naar Alkmaar over laten komen. Het kunstwerk is te bewonderen tot en met zondag 7 oktober 2018. Daarna verhuist het weer naar Linköping in Zweden, waar het sinds de Reformatie te vinden is. Tot begin oktober kun je in het Stedelijk Museum Alkmaar een presentatie zien over de totstandkoming van het kunstwerk, inclusief een film over het proces van terugkeer naar Alkmaar.
Foto 2. De imposante Grote of Sint Laurenskerk in Alkmaar. Foto: TAQA Theater de Vest‎ Alkmaar

Laatst gewijzigd: 2018-05-28 10:50:57 · Gepubliceerd: 2018-05-25 14:52:20 - 825