16 juli 2023 bijgewerkt: 17 juli 2023 Toerisme Arnhem, Gelderland Kerken zijn prachtig om te bezoeken. Maar spannend? Meestal niet. Behalve bij de Eusebiuskerk in Arnhem! Zie de grond onder je wegvallen in de glazen lift en zweef boven de stad op een van de glazen balkons. Duik daarna zeker ook de grafkelder in waar je letterlijk wandelt tussen de skeletten. En er is nog meer te zien in deze bijzondere kerk, ontdekten we tijdens ons bezoek.
Snel de glazen lift in!
We zorgen ervoor dat we er 's ochtends zijn nog voor de deuren open gaan, zodat het hopelijk nog niet druk is in de Eusebiuskerk. We willen de glazen balkons graag op ons gemak uit kunnen proberen. En gelukkig, er is inderdaad nog bijna niemand. We hollen meteen naar de glazen lift en drukken op 6, de verdieping waar de balkons zijn. Terwijl we omhoog glijden komen we langs een enorm kerkraam en de klokken in de toren. Op de zesde verdieping blijken we nog een trap omlaag te moeten nemen, maar dan is het zover: Arnhem ligt letterlijk onder onze voeten. Wat een prachtig uitzicht!
Stripfiguren aan de toren
Direct onder onze voeten kijken we recht omlaag naar het Kerkplein. En als we ons omdraaien zien we de toren en de bijzondere beelden die daar hangen. Moderne beelden van stripfiguren. We herkennen Mickey Mouse en Donald Duck. Hé, is dat Pluto? En die, dat lijkt wel Willy Wortel. Apart om Disneyfiguren als een soort waterspuwers te zien. Op het tweede balkon zien we Sneeuwwitje en de dwergen, maar ook een mannenhoofd met een bril op. Huh? Het blijkt Dominee Foeken te zijn, die tijdens de renovatie veel kritiek had op het plaatsen van strip- en sprookjesfiguren in plaats van de traditionele duiveltjes als (valse) waterspuwers.
Natuurlijk gaan we ook naar het tweede balkon aan de andere kant van de toren, waar we over de rest van Arnhem uitkijken. Onderweg komen we vlak langs de klokken van het carillon. Zo dichtbij dat het voelt alsof we ze zouden kunnen aanraken! Op een scherm vertelt een beiaardier meer over dit carillon.
Tweede Wereldoorlog
De glazen balkons zijn niet het hoogste punt dat je kunt bereiken, de lift gaat nog een verdieping verder omhoog. We stappen uit en zien om ons heen een presentatie over de Slag om Arnhem, de evacuatie van de stad en de wederopbouw. Boven de borden steken silhouetten van herkenningspunten in de stad uit en als je langs deze afbeeldingen kijkt kun je de plekken terugvinden waar de teksten over gaan. Soms is het even zoeken, want waar ooit puin lag staan weer overal gebouwen.
Onder de nok
Dan zien we een bordje met het woord 'uitzichtpunt'. Het wijst naar de nauwe wenteltrap van de toren, waar we nóg hoger blijken te kunnen gaan! We aarzelen geen moment en klimmen tot direct onder de nok van het torendak. Hier hebben we dan eindelijk het hoogste punt bereikt: 80 meter. En kunnen we door de ramen nóg verder kijken als op de glazen balkons. Dankzij kijkertjes weten we ook waar we naar kijken, leuk! In het midden staat een fraaie maquette van de Eusebeus én van de verschillende ontwerpen die waren gemaakt voor de toren. Foto's laten zien hoeveel werk het weer opbouwen van de kerk was.
Wat gebeurde er die fatale zondag?
We gaan weer omlaag, maar niet helemaal. Op de eerste verdieping van de toren stappen we uit voor de Slag om Arnhem experience. Op één van de muren in de torenkamer komt de slag tot leven, startend met een wreed verstoorde dienst in de Eusebiuskerk op zondag 17 september 1944 - de eerste dag van de slag. Sirenes, vliegtuigen die laag overvliegen, bommen die ontploffen en stenen die omlaag vallen. We zien hoe vrijwilligers de dagen daarna in de toren blijven om branden in de kerk te blussen en het luchtalarm aan te zetten als er bommenwerpers komen. Onder hen brandcommandant Wim Bozelie. Het verhaal over de slag en de verwoesting van de kerk wordt verteld vanuit zijn perspectief en die van koster Jan Mijnhart. Mijnhart schreef erover in zijn dagboek, dat samen met een familiebijbel hier in een vitrine ligt.
Kogelgaten
Terug op de begane grond lopen we tussen marmeren zuilen door weer de grote kerkzaal in en komen we in een heel andere wereld terecht: een mengeling van de middeleeuwen en nu. Links van ons staat een modern houten orgel naast een stenen doopvont. Rechts komen we via een smeedijzeren hek in de strak ingerichte Eusebiuskapel, waar een deel van een Duitse pelgrimshoorn en een middeleeuws mirakelboek worden bewaard. Drie grote klokken liggen op de grond. Tijdens de beschietingen in 1944 vielen ze omlaag uit de brandende toren. In de grootste klok zie je de kogelgaten nog. Dit is de enorme klok die hertog Karel van Gelre in de middeleeuwen speciaal voor de Eusebiuskerk liet maken.
Praalgraf en uniek harnas
We lopen verder over een vloer van graven naar de twee pronkstukken in deze ruimte: het grote praalgraf van hertog Karel van Gelre en daarboven, in een houten baldakijn, zijn harnas. Hoe mooi en bijzonder het praalgraf ook is met al het beeldhouwwerk en bovenop een levensgroot beeld van de hertog, het echte topstuk is zijn harnas. Het is het oudste in Nederland gemaakte harnas, waarvan de maker én de eigenaar bekend zijn. De hertog droeg het rond 1515. In 1944 werd het teruggevonden als een hoop schroot en zorgvuldig gerestaureerd. Nu zie je boven je hoofd Van Gelre het weer dragen, met voor hem ook nog zijn helm en zwaard! Het verhaal van de hertog en wat hij betekende voor Arnhem lees je op de informatiepanels in dit deel van de kerk.
In de grafkelder
Helemaal achter in de kerkzaal komen we via een smalle metalen trap in de grafkelders, het oudste deel van de Eusebeus. Hier bevinden zich nog overblijfselen van zijn voorganger de Sint Maartenskerk, die al op deze plek stond in de negende eeuw! Er liggen versierde bouwstenen uit verschillende tijdperken van de twee kerken en we kunnen ook een echte grafkelder in, waar de overblijfselen van hertog Karel van Gelre liggen in een loden kistje. Huh, hij blijkt dus helemaal niet boven in zijn praalkist te liggen. Door zwarte tralies gluren we in nog twee donkere grafkelders. We zien alleen geen kistjes, maar skeletten! Onder andere van drie neven van Willem van Oranje.
Nog meer graven en skeletten
Als we verder lopen komen we langs nog meer graven, of wat er van over is. Want niet iedereen werd bijgezet in een grafkamer, in een sterke kist. Dat was alleen voor de adel en de rijken. De meeste mensen werden begraven in simpele houten kisten of in doeken, de nieuwe bovenop de oude. Die kisten en doeken zijn allang vergaan, zodat alleen een stapel botten en schedels overbleef. En ja, ook dat is hier te zien. Veel kinderen zullen dit fascinerend vinden, maar andere misschien wat eng. Vooral omdat je er vlak langs loopt. De tocht eindigt in een kelder waar op de muur de hele bouwgeschiedenis van de kerk wordt geprojecteerd, van de oorspronkelijke kleine kerk uit de negende eeuw tot de gerestaureerde Eusebiuskerk van nu.
Onze conclusie
Tevreden dat we alles hebben gezien lopen we weer naar buiten, waar we pogingen doen om de glazen balkons tegen de toren te fotograferen. Ze waren voor ons een letterlijk hoogtepunt, maar ook de rest van de toren en de kerk vonden we een bezoek zeker waard. De tocht omhoog en omlaag in de glazen lift, de maquettes helemaal in de top, de klokken van zo dichtbij zien en de beelden uit de Tweede Wereldoorlog toen de kerk werd verwoest maakten allemaal indruk. Net als de mooie kerkzaal. Ook de grafkelders vonden we een topper. En we stappen naar buiten met meer kennis over de geschiedenis van Arnhem dan toen we naar binnen gingen. Waarbij de één vooral de extra details over de Slag om Arnhem interessant vond en de ander juist de relatie tussen hertog Van Gelre en de stad. Hou je van geschiedenis, kerken en heb je geen hoogtevrees, dan is dit uitstapje zeker een aanrader tijdens een bezoek aan Arnhem!
Een impressie van ons bezoek aan de Eusebiuskerk. De tekst gaat verder onder de video.
Leuk om te weten
- De Eusebiuskerk is elke dag van 10:00 uur tot 17:00 uur open voor bezoek;
- De kerk ligt direct naast het historische centrum van Arnhem en is dus goed te combineren met een bezoek aan deze stad;
- Sterker nog: het is een mooi begin van een dagje Arnhem, want net naast de Kerkzaal vind je Citystore Arnhem Tourist Information;
- Ben je slecht ter been of gebruik je een rolstoel, dan kun je de kerkzaal en met de lift de eerste en zevende verdieping in de toren bezoeken. Niet de balkons, maar vanaf de zevende verdieping heb je ook een prachtig uitzicht;
- De Eusebeus ligt ongeveer een kwartier lopen van het Centraal Station en er stoppen veel buslijnen in de buurt; lijnen 12 en 43 zelfs op een afstand van slechts twee minuten lopen;
- Bekijk wat je verder nog allemaal kunt doen in Arnhem.
Laatst gewijzigd: 2023-07-17 10:20:52 · Gepubliceerd: 16 juli 2023 - 3877