Ook vandaag is de Tachtigjarige Oorlog van belang
15 april 2025 bijgewerkt: 30 april 2025 Geschiedenis Groenlo, Gelderland Terwijl je de grachten oversteekt, raad je al dat Groenlo, of Grol, een vestingstad was. Roestige kanonnen begroeten je als je de brug over de gracht neemt, richting de oude Calixtuskerk waar Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog is gevestigd. Het zonlicht danst kleurig door het glas in lood van de ramen op de kerkvloer, waar geschiedenis over de Tachtigjarige Oorlog werd beleefd, en nu wordt verteld.
"Gruwelijk hè?"
Vanaf 15 april ben jij een historie-journalist bij Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog. Met een actuele draai aan dit woelige stuk Nederlandse geschiedenis ervaar je de Tachtigjarige Oorlog op een gloednieuwe manier. "We zijn begonnen met een tentoonstelling over propaganda, wat eigenlijk van alle tijden is", vertelt Daphne Maas, directeur van het nieuwe museum. Zo ook in de Tachtigjarige Oorlog, toen Hollandse kunstenaars schilderijen gebruikten als propaganda tegen de Spanjaarden. "Gruwelijk hè?", zegt conservator Godfried Nijs bij een schilderij waar een vreselijk schouwspel zich afspeelt. Een zee van plunderende Spanjaarden in een Nederlandse stad krioelt op het doek. "Zo zag je wat er zou gebeuren zodra je de poorten zou openen voor de Spaanse legioenen". Het is een van de stukken in het museum die gaan over beeldvorming en hoe deze onze geschiedenis beïnvloedt.
Oren open en scannen maar!
Daphne en Godfried vinden dat eigen beeldvorming door waarheidsgetrouwe bronnen een belangrijke plaats moet hebben in het museum. Daarom kun je in Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog zelf je journalistieke oordeel vellen over wat je hoort en ziet. Gewapend met een hoofdtelefoon en opnamemicrofoon begeef je je naar de eerste verdieping. Aldaar scan je met de microfoon de tags die bij elk museumstuk geplaatst zijn en beluister je in het Nederlands, Engels of Duits, één van drie perspectieven waaruit je de Tachtigjarige Oorlog in dit museum beleeft. Het Hollandse perspectief, het regionale perspectief en het internationale (Spaanse) perspectief. “Oorlog is complex. De winnaar schrijft de geschiedenis, maar er zijn veel facetten van waaruit een oorlog wordt gevochten en beleefd”, legt Daphne uit.
Vel je eigen oordeel
Je reis begint zodra je de eeuwenoude deuren open duwt. Je kiest een perspectief en volgt een museumroute waarbij je luistert bij ieder audiopunt over een deel van de Tachtigjarige oorlog. Hoe serieus neem jij de verteller? Misschien toch ook even beluisteren hoe ze er in Spanje naar keken. Vervolgens sla je deze fragmenten op in je microfoon. Aan het einde van je onderzoeksreis door de Oude Calixtuskerk stel je je eigen nieuwspagina samen bij de redactietafel. Richt jouw pagina volledig in naar je eigen bevindingen. Vergelijk je nieuwskoppen met je vrienden of familie. Wie weet ligt hun perspectief toch echt anders dan die van jou. ‘Hoezo was Willem Frederik een bezetter? Hij kwam Groenlo juist bevrijden van de Spanjaarden…’ Je begrijpt het door het regionale perspectief te beluisteren.
Wisseltentoonstellingen: het heft in eigen handen
Op de begane grond vind je iedere keer iets anders. De eerste wisseltentoonstelling wordt een ‘making of’ van het museum, waarin de inspanningen van het team en de 85 vrijwilligers even de voorgrond krijgen.
Komend najaar wordt er aandacht gegeven aan de oorlog in Oekraïne, ook in meerdere perspectieven gepresenteerd. Met een spel voel je het gewicht en de moeilijkheid die keuzes in oorlogstijd hebben. Goed lezen, luisteren en interpreteren is van belang, want je gaat met defensie beslissingen maken over de oorlog in Oekraïne. Ga je budget opmaken aan missile drones of aan vredesbesprekingen? Wik en weeg je opties voorzichtig, want aan elke keuze hangen consequenties. Net zoals in de Tachtigjarige Oorlog.
Niet alleen een Hollands glorieverhaal
Toen het stadsmuseum van Groenlo meer wilde doen met de Tachtigjarige Oorlog kwam het Grolse perspectief naar voren. Voor Daphne was dit een belangrijke reden om factchecken en beeldvorming een prominente plaats in het museum te geven. Het glorie verhaal uit de geschiedenisboeken is een Hollands verhaal, het regionale verhaal werd anders verteld.
Niet alleen een Hollands glorieverhaal
Hoe Hollanders anders aankeken tegen de Tachtigjarige oorlog is nog altijd duidelijk in Groenlo. Van oorsprong was de Calixtuskerk katholiek. Toch zie je op de begraafplaats vooral voorname protestanten liggen. Hoe kan dat? Als je de geschiedenisboeken leest was de bezetting van Grol de victorie van de protestantse Hollander Frederik Hendrik op de Spaanse overheerser. Toch ziet het nog altijd katholieke Groenlo dit tot op de dag van vandaag anders. Na de beeldenstorm namen de protestanten de pseudobasiliek over. Katholieken werden weggedrongen, maar bleven in protest naar kerken over de grens in Duitsland gaan. Groenlo en omgeving is nog altijd een katholieke ‘vlek’ in een anders overwegend protestant gebied. In dezelfde Calixtuskerk hoor je nu waarom Hollands- en regionaal perspectief dus niet altijd overeen komen.
Op zoek naar de hele geschiedenis
De Tachtigjarige Oorlog bevat meer dan alleen geuzenverhalen en de strijd tussen Willem van Oranje en Phillip II. Ook de Dertigjarige Oorlog was ermee verstrengeld en veel meer landen namen er deel aan, allemaal met eigen redenen en overwegingen. Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog geeft je daarom een compleet beeld van deze woelige tijd en doet dat zonder zelf te oordelen. Je krijgt de feiten, geen glorieverhaal. Welk beeld je schept, is aan jou.
Waarom in Groenlo?
Groenlo was een belangrijke vestingstad tussen veertien- en vijftienhonderd. De stad was een knooppunt aan handelswegen die Europa ingingen. De Tachtigjarige Oorlog, een eeuw later, werd hier echt uitgevochten. Grol verloor haar handelspositie terwijl men in Holland profiteerde van de kenmerkende bloeiende handelsdrift van de Gouden Eeuw. Daarom kijken mensen in Groenlo anders naar deze periode. Hun positie in Europa als belangrijke handelsstad hield op te bestaan gedurende de Tachtigjarige Oorlog. Vandaag de dag zie je nog steeds de weerstand tegen de protestanten uit het westen. Ze zijn nog steeds katholiek, want ze wilden niet protestant worden, ook niet toen Willem Frederik Grol ze belegerde in 1595. Ze zagen dit als een bezetting, niet als een bevrijding van de Spanjaarden.
Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2025-04-30 08:42:32 · Gepubliceerd: 15 april 2025 - 603
