Nu in Kröller-Müller: Charleys liefde voor Vincent
23 mei 2025 Cultuur Otterlo, Gelderland Niet het chique straatleven van Parijs, maar de zwervers en de vrouw die in de prostitutie werkt. Charley Toorop (1891-1955) schilderde de rauwe randen van de samenleving. Daarin volgde ze – letterlijk en figuurlijk – Vincent van Gogh, die dat de eeuw daarvoor al deed. In de tentoonstelling Charley Toorop. Liefde voor Van Gogh in het Kröller-Müller Museum kom je alles te weten over Toorops fascinatie voor Van Gogh. Meer weten bij een kunstwerk? Kom dan 'Chatten met Charley'.
'Ze kon het niet aanzien'
Tijdens haar verblijf in de Borinage, de Belgische mijnstreek, schildert Toorop twee portretten van moeder en dochter. Eén schilderij, ‘De bazin met haar dochter’, toont de bazin van de herberg waar Toorop verblijft. “Deze vrouw stelt haar dochter te werk als prostituee", vertelt Renske Cohen Tervaert, die de tentoonstelling samenstelde. "Charley schrijft erover in een brief naar huis dat ze dit aan het schilderen is op haar kamer. Het werk grijpt haar zo aan, dat ze het doek ’s nachts moet omdraaien omdat ze het niet kan aanzien.” Het andere schilderij toont een moeder en dochter waar ze gaat eten, die juist heel vroom leven. “Dat is de andere kant van de medaille. Daarmee toont Toorop twee lotsbestemmingen, twee uitersten die je kan kiezen.”
Inspiratiebron
Een van de eerste dingen die je tegenkomt op de tentoonstelling in het Kröller-Müller Museum is een tekst die Charley Toorop schreef over Vincent van Gogh in 1953. In vier alinea’s schrijft ze dat de schilder haar al fascineerde als klein meisje. Cohen Tervaert: “Toen ik nadacht over dit idee, was ik deze tekst al eens tegengekomen. Toorops vader, Jan Toorop, was een van de eerste promotoren van het werk van Van Gogh. Daardoor kent ze zijn werk al van kinds af aan, en Van Gogh blijft tot aan haar dood in 1955 een inspiratiebron. Dat vormt het uitgangspunt voor de tentoonstelling.”
De link tussen Charley en Vincent
In de tentoonstelling Charley Toorop. Liefde voor Van Gogh ontdek je de link tussen de twee kunstschilders. Cohen Tervaert: “Toorop treedt letterlijk in zijn voetsporen door naar plekken te reizen waar hij ook is geweest – zoals de Borinage en de Provence – en schildert daar vergelijkbare onderwerpen. Daarnaast zijn er werken die je niet direct linkt aan het werk van Van Gogh, maar wel met thema’s die hen beiden fascineren, zoals het zelfportret. Aan de hand van die thema’s probeer ik uit te leggen wat de link is tussen Charley en Vincent.”
Onderkant van de maatschappij
Als Charley Toorop jong is, is ze voorbestemd om violiste en zangeres te worden – maar uiteindelijk kiest ze ervoor om te gaan schilderen. “Op het moment dat ze dat besluit, is de Eerste Wereldoorlog aan de gang”, vertelt Cohen Tervaert. “Vlak daarna merk je dat veel kunstenaars en intellectuelen nadenken over een nieuwe soort samenleving. Ook Charley Toorop wil kunst maken die maatschappelijk geëngageerd is. In die vroege jaren 20 wordt Van Gogh als belangrijk kunstenaar gezien, omdat hij al in de negentiende eeuw koos voor ‘de rauwe randen’ van de samenleving als onderwerp voor zijn werk.”
Dat zie je ook terug in Toorops werk. “Als ze in Parijs is schildert ze niet het chique straatleven, maar de zwervers die op straat leven, de vrouw die in de prostitutie werkt. En in de cafés schildert ze niet de chique mensen, maar degene die achter de tap staat. De onderkant van de maatschappij.”
Geen kunstenaar in de marge
Waar haar collega’s uit die tijd, zoals Piet Mondriaan en Bart van der Leck, ervoor kiezen steeds abstracter te gaan werken, kiest Toorop ervoor om heel realistisch te gaan werken. Cohen Tervaert: “Het is heel krachtig dat ze haar eigen weg kiest erin. Haar stijl is heel eigen, er is niets mee te vergelijken. Dat komt doordat ze geïnspireerd is door de wereld om haar heen. Allerlei kunststromingen, ander werk – zeker niet alleen van Van Gogh – boeken, dingen die ze meemaakte: ze weet het allemaal in haar kunst te vatten. Daardoor creëert ze haar eigen stijl. Dat maakt haar zo intrigerend. In die tijd werd de kunstwereld gedomineerd door mannen – maar zij is als vrouw geen kunstenaar in de marge, ze staat midden in het kunstleven.”
60 werken
De tentoonstelling bestaat uit ongeveer zestig bekende en minder bekende werken van Toorop. Zelf is Cohen Tervaert onder de indruk van het werk dat ze maakte in de Borinage, de Belgische mijnstreek, zoals 'De bazin met haar dochter'. “Dat is het eerste moment dat ze niet alleen het zware bestaan weet te visualiseren, maar ook qua techniek en kleur haar pad vindt naar de stijl waarvan we haar zo kennen.”
Chatten met Charley
Wil je meer weten van een kunstwerk? Tijdens Chatten met Charley zijn publieksbegeleiders op gezette tijden aanwezig en gaan ze 15 minuten lang met je in gesprek over het kunstwerk, het leven van Charley Toorop en de invloed van Vincent van Gogh. Een half uur voor aanvang wordt in het museum omgeroepen bij welk kunstwerk het gesprek plaatsvindt.
Goed om te weten
- Charley Toorop. Liefde voor Van Gogh is te zien van 24 mei tot en met 14 september 2025 in het Kröller-Müller Museum.
- De jongste bezoekers kunnen met een doe- en ontdekkaart op speurtocht door de tentoonstelling.
Nieuws - Laatst gewijzigd: 2025-05-15 21:34:37 · Gepubliceerd: 23 mei 2025 - 5
Activiteiten Kröller-Müller Museum
Nu te bezoeken
Let’s Dance in het Kröller-Müller Museum
Let’s Dance brengt zes grote en belangrijke kunstwerken samen in het museum waarin een vorm van beweging te ontdekken is.
Binnen enkele weken te bezoeken
Liefde voor Van Gogh
Voor Charley Toorop is Vincent van Gogh een grote inspiratiebron. Zijn werk maakt zo’n indruk op de jonge Charley dat het een van de redenen is dat ze uiteindelijk kiest voor het kunstenaarschap.
