Augenspiel neemt bezoekers mee op kunstzinnige ontdekkingstocht

Bonnefantenmuseum Reportage door Grytsje Anna Pietersma

archief oud artikel 30 juli 2010 Cultuur Maastricht, Limburg Het Bonnefantenmuseum is een opvallende verschijning in het Maastrichtse straatbeeld. Het aparte gebouw is niet te missen en nodigt uit voor een verrassend bezoek. Ontdek een mix van oude, moderne en hedendaagse kunst in de tentoonstelling Augenspiel.

Wie met een rondvaartboot over de Maas vaart, ziet het markante museum al in de verte opdoemen. Het bijzondere gebouw, ontworpen door architect Aldo Rossi, heeft wel iets weg van een zeppelin, die met de punt naar beneden is neergestort. Een blijvertje is het zeker, want het Bonnefantenmuseum is voor de toerist in Maastricht een niet te missen uitje. Voor de liefhebber van zowel hedendaagse als middeleeuwse kunst biedt het museum een interessante collectie. Wij stappen vandaag over de drempel om de tentoonstelling Augenspiel te bekijken. De topstukken uit de collectie oude, moderne en hedendaagse kunst zijn hier verzameld. Zo slaan we drie vliegen in één klap.

Het Bonnefantenmuseum in Maastricht Het Bonnefantenmuseum. Foto's: Sifra Kriek.
De eerste aanblik van het museum is overweldigend door de ruime en lichte hal. De buitenwereld is hier snel vergeten. Langs de balie lopen we naar de kluisjes en lopen vederlicht, zonder bagage verder. Een hoge trap leidt naar de volgende zalen, waar we op de eerste verdieping Augenspiel tegen het lijf lopen. In de hoge lichte zalen staan een minimale opstelling van kunst. Deze manier van opstellen heeft een positieve invloed, doordat de bezoeker niet meteen overweldigt wordt door een overvloed aan voorwerpen. In de eerste zaal nemen we rustig plaats op een bankje, achter ons hangt Corpus van Jan van Steffeswert uit notenhout gesneden.

De eerste zaal van de tentoonstelling Augenspiel.

Op de foto rechts: "Een vrouw zit op een bankje, vlak voor hem. Geen idee heeft ze van zijn aanwezigheid, tenminste... nog niet. Vanaf een witte muur staart hij iedere dag dezelfde zaal in. Voor hem pronken veel werken van de maker van zijn eigen gestalte: Jan van Steffeswert. Prachtige beelden uitgesneden in hout, met vaak veelkleurige beschilderingen. Zo staat hier Anna-te-Drieën, die de Heilige Familie voorstelt."

Reliekschrijnen

Augenspiel zit vol met prachtige voorwerpen, uit hout gesneden en verguld of op andere wijze verfraaid. Eén zaal toont piepkleine reliekschrijntjes, versierde kistjes waar overblijfselen van heiligen in bewaard werden. De meeste van deze reliekschrijnen kregen hun versiering door gekleurd glaspoeder, dat na het aanbrengen gesmolten werd. In een volgende zaal zijn kunstwerken van achter een altaar te zien. Het lijken luxe theaters, waar bijbelse voorstellingen in goud tot uitdrukking komen. Het mooiste onderdeel is een huisaltaar afkomstig uit Antwerpen. Maria knielt naast het Christuskind, en herders kijken toe.

Kunst ontdekken...

De tentoonstelling is niet op chronologische wijze opgesteld en dat maakt het kijken een stuk verrassender. Voor de bezoeker die weinig tot nooit in een museum komt is Augenspiel een ontdekkingstocht. Kies je voor de oude, hedendaagse of de moderne kunst? Want bijna iedereen kan genieten van een kunstig gesneden beeld door de kleuren en gedetailleerde versiering. Maar de kunstwerken van bijvoorbeeld kunstenaar Franz West waarderen, is zonder extra informatie een stuk lastiger. Ook de minimalistische kunstwerken van Robert Ryman roepen nogal wat vragen op.

Foto 1: Girl in White with Trees, 2001-2002 Peter Doig Foto 2: Patrick van Caeckenbergh, Bouvard et Pécuchet, 1997 Foto 3: Huisaltaar ca. 1518 -1525. Foto 4: Franz West, Leviten 1996

...en beleven

In een grote witte zaal staan negen ligbanken van de hand van Franz West. In het informatieboekje van de tentoonstelling vinden we de bedoeling van dit werk. "Ik wil dat kunst echt is, geen illusie zoals in de bioscoop." We proberen de banken even uit, wat dat zal dan de bedoeling zijn. De banken zijn wel een beetje hard. Op een tafel liggen ietwat lompe creaties met een hengsel. Ook hierbij is de bedoeling dat de bezoeker de kunst beleeft. De witte gipsen sculpturen dragen zwaar, maar het maakt de tentoonstelling actiever. Kunst is vaak alleen om te bekijken en niet om aan te raken. Franz West maakt met zijn werk een uitzondering.

Augenspiel

Op de foto links hangt Kruisbeeld, eind 13e eeuw: "Bezoekers wandelen onder hem door, staan soms stil, en gaan verder om nooit weer terug te keren. Of misschien toch? In zijn eikenhouten gestalte blijft hij nog wel even hangen. Met hem andere voorstellingen uit het Maasgebied. Johannes de Evangelist en de Moeder Gods vergezellen hem in Augenspiel."

Begrijpen zonder uitleg

De verzameling kunst in de tentoonstelling varieert sterk en laat naast objecten ook schilderijen zien. Van de moderne schilderijen van Amerikaanse kunstschilder en beeldhouwer Sol LeWitt tot werken van oude meesters als Peter Paul Rubens en Pieter Breughel. Het schilderij van de Britse kunstschilder Peter Doig Girl in White with Trees (2001) maakt veel indruk op ons door het gebruik van licht, waarbij het meisje uit de boom lijkt te stralen. Maar bij de kunstwerken van Robert Ryman staan we voor een raadsel. Simpele witte vlakken van beschilderd plexiglas nodigen ons niet echt uit om verder te kijken. Door de tegenstellingen in Augenspiel komen we onze eigen smaak tegen en ontdekken we dat we sommige dingen eigenlijk best mooi vinden. Dat is ook het doel van de tentoonstelling, zoals het gebruikte citaat van T.S. Eliot al uitdrukt. 'Great art can communicate, before it is understood.' Laat het op je afkomen en vorm je eigen mening in Augenspiel.