archief oud artikel 22 september 2017 Cultuur Utrecht, Utrecht Spotprenten van de paus, pamfletten en natuurlijk de 95 stellingen: Luther wist wel hoe hij de media moest inzetten om zijn gedachtegoed te verspreiden. Waar zijn eerste pamflet gewoon een wit vel met een titeltje bovenaan was, ontdekte hij al snel dat hij meer moest doen om de aandacht te trekken. In Museum Catharijneconvent maak je kennis met hervormer én mediaman Maarten Luther (1483-1546) en ontdek je waarom het hem lukte om een revolutie in de kerk op gang te brengen. Anita Haverkamp, conservator van de tentoonstelling: "Je denkt bij Luther al snel aan de Reformatie en de kerkdeur, maar er zit zoveel meer achter!"
Ticket naar de hemel
In de tentoonstelling Luther word je meteen in het diepe gegooid: op een scherm zie je een introductiefilm die je meeneemt naar 1517. Om het gedachtegoed van Luther te begrijpen, moet je namelijk eerst de tijd waarin hij leefde begrijpen. "Het was een moeilijke tijd met veel oorlog, pest en hongersnood", vertelt Anita. "Mensen waren vreselijk bang dat het 'einde der tijden' zou komen. In Amerika heb je nu van die films over de apocalyps met grote vloedgolven et cetera; dÃe urgentie, dat gevoel, heerste er toen continu." Omdat mensen bang waren om naar de hel te gaan, kochten ze aflaten; met zo'n 'ticket' - die overigens ook in de tentoonstelling te zien is - dachten ze dat ze verzekerd waren van een plekje in de hemel. Anita: "Luther dacht: wat is dat nou, dat kan helemaal niet! In navolging van Erasmus begon hij de bijbel in de grondtekst te lezen, ontdekte hij dat het heel anders zat - alleen God kan genade schenken - en presenteerde hij daarover 95 stellingen. Volgens de traditie spijkerde hij die op de kerkdeur in Wittenberg op 31 oktober 1517, niet vermoedend dat hij daarmee een revolutie in gang zette."De paus als duivel
Er waren in de vijftiende eeuw al heel wat andere hervormers opgestaan, maar die belandden vrijwel allemaal op de brandstapel. Anita: "Bij Luther gebeurde dat niet. Dat lag aan z'n persoonlijkheid, de tijd van verandering - en hij had ook een beetje mazzel: de boekdrukkunst was namelijk net uitgevonden. Al zijn ideeën heeft hij binnen de kortste keren kunnen verspreiden over Europa. De impact was veel groter dan hij ooit zou verwachten." En al die pamfletten zie je in Museum Catharijneconvent. "We leggen uit dat Luther een mediaman was. De eerste pamfletten zien er niet uit, maar hij snapte al heel snel dat hij het beter moest aanpakken." Met de hulp van kunstenaar Lucas Cranach ontwierp hij prachtige pamfletten met plaatjes die het zelfs in deze tijd goed zouden doen. "Hij is ook heel sterk in de spotcultuur: zo gebruikte hij plaatjes om de paus als duivel weg te zetten. Een behoorlijk heftige strijd!" Het meest treffende voorwerp uit de tentoonstelling vindt Anita het pamflettenboekje Passionale Christi. "Dat zijn houtsnedes waarbij aan de ene kant Jezus wordt weergegeven, en aan de andere kant de paus. Het is zo to the point en geeft precies aan waar het om draait!" Waar Jezus bijvoorbeeld iemands voeten wast, laat de paus zijn voeten wassen door zijn bediendes.Jouw eigen stelling aan de muur
De tentoonstelling Luther bestaat uit veel historische voorwerpen, maar gaat verder dan de vitrines. "We nodigen mensen uit om mee te denken aan de hand van dilemma's", vertelt Anita. Zet een rode of blauwe bril op en lees de dilemma's op de muur, zoals: is Luther een bouwer of een sloper? en: Wat zou jij doen om iemand te overtuigen: een tweet plaatsen of argumenten gebruiken? Vul de antwoorden op een kaartje in en lever deze aan het eind in; van alle antwoorden maakt het museum een slinger. Ook staat er aan het eind een tafel. Anita: "Van Luther is bekend dat hij graag at - we nodigen mensen uit om aan tafel in gesprek te gaan en een eigen stelling te bedenken en op te hangen. We zijn benieuwd waar ze mee komen!"Handig om te weten
- Luther is van 22 september 2017 tot en met 28 januari 2018 te zien in Museum Catharijneconvent;
- Voor kinderen vanaf tien jaar is er een aparte audiotour;
- Bekijk meer actuele tentoonstellingen in Nederland die je niet mag missen.
Laatst gewijzigd: 2017-09-21 09:58:59 · Gepubliceerd: 22 september 2017 - 1180