8 maart 2024 bijgewerkt: 11 maart 2024 Geschiedenis Amsterdam, Noord-Holland Op 10 maart 2024 werd het Nationaal Holocaustmuseum geopend door koning Willem-Alexander. Een museum over een van de zwartste bladzijden uit de moderne geschiedenis, de massale volkerenmoord op de Joden. De locatie van het museum is extra bijzonder: het staat op de plek in Amsterdam waar meer dan 46-duizend Joden naartoe werden gebracht voor deportatie naar de vernietigingskampen.
Gitzwarte geschiedenis
Het medaillon van een Joods meisje op de vlucht. De mantel van een als Sinterklaas verklede verzetsman die illegale documenten rondbracht. Een broche met een afbeelding van Rembrandts 'De Nachtwacht', die vlak bij de gaskamers van Sobibor werd opgegraven. Knopen, afkomstig van kledingstukken die werden gevonden op de plek waar de gevangenen zich moesten uitkleden voordat zij werden vermoord. Het Nationaal Holocaustmuseum telt ongeveer 2.500 voorwerpen, foto's en films, geluidsopnamen, documenten en installaties, die de geschiedenis tonen van de Holocaust in Nederland en in de concentratie- en vernietigingskampen in bezet Europa. Een geschiedenis van uitsluiting, vervolging en moord. En soms ook van redding, overleving en solidariteit.
Smokkeloperatie vanuit de crèche
Het Nationaal Holocaustmuseum is gevestigd in de voormalige Hervormde Kweekschool, tegenover de Hollandsche Schouwburg. Deze schouwburg werd vanaf 1942 gebruikt als verzamelplaats voor de deportatie van Joden. Toen het gebouw overvol raakte, werden kinderen in de crèche aan de overkant – naast de Kweekschool – ondergebracht, waar ze hun deportatie moesten afwachten. Hier begon de directrice van de crèche, Henriëtte Pimentel, een smokkeloperatie. Via de achtertuin werden kinderen vanuit de crèche naar de Kweekschool gebracht. Als de tram vóór het gebouw stopte, konden kinderen door de voordeur naar buiten – en zo naar een onderduikadres worden gebracht. Op deze manier werden, met dank aan vele verzetshelden, ongeveer zeshonderd kinderen gered.
Misdadenbehang
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn ongeveer zes miljoen Joden vermoord door de nazi's. Van de Joodse bevolking in Nederland werd driekwart vermoord. In het museum kom je erachter hoe dat heeft kunnen gebeuren, welke stappen hebben geleid tot de massale volkerenmoord. Zo staan er op de wanden van de tentoonstellingszalen teksten van anti-Joodse maatregelen, bijvoorbeeld dat Joden zich moesten laten registreren en de Jodenster moesten dragen. Ook toont het museum hoe het dagelijks leven van Joden eruitzag vóór de oorlog. Naast objecten uit binnen- en buitenlandse museumcollecties, zijn er ook voorwerpen te zien van overlevenden en nabestaanden.
De Holocaust is een zwarte bladzijde uit de geschiedenis. Toch is het museum licht, met veel raampartijen en lichte vloeren en muren. Hier is voor gekozen om voelbaar te maken dat op deze plek, op klaarlichte dag Joden werden weggevoerd.
Vergeet-me-nietjes
De statistieken spreken voor zich, maar blijven soms ongrijpbaar. Daarom zijn er 'Vergeet-mij-nietjes' ontwikkeld: negentien vitrines, verdeeld over het museum, waarin steeds één mensenleven centraal staat. Met een persoonlijk voorwerp, een portretfoto of -video, een korte tekst en audiofragment, als eerbetoon aan de persoonlijke verhalen van de slachtoffers.
Bijvoorbeeld dat van Simon Vos en zijn vrouw Roza. Ze zaten ondergedoken, maar werden verraden en gedeporteerd naar Auschwitz. Simon liet in Auschwitz een ring maken van een stukje aluminium, voor Roza's verjaardag, en deze ring werd naar het vrouwenkamp gesmokkeld. Roza putte er moed en hoop uit. Simon overleed vlak voor de bevrijding tijdens een dodenmars, Roza overleefde de oorlog en kon na de bevrijding weer een leven opbouwen. De ring wordt getoond in het museum en maakt voelbaar hoe Roza ondanks alles de veerkracht in zich had om het leven weer op te pakken.
Hollandsche Schouwburg
Vanaf 11 maart is ook de Hollandsche Schouwburg geopend voor publiek. Vanuit dit voormalige theater werden tienduizenden Joden in mensonterende omstandigheden uren, dagen of zelfs weken opgesloten om gedeporteerd te worden naar concentratie- en vernietigingskampen. Binnen bekijk je een video over de geschiedenis van het gebouw en leer je meer over wat hier heeft plaatsgevonden. Maar neem vooral de tijd om over de binnenplaats te wandelen: aan de buitenmuren hangen veertig glazen druppels met elk een foto van een Joods slachtoffer. Als je een audioapparaat erbij houdt, hoor je de getuigenis van zijn of haar tijd in de Hollandsche Schouwburg.
Laatst gewijzigd: 2024-03-11 21:30:14 · Gepubliceerd: 8 maart 2024 - 1140