1

Koeien in de kerk: het bijzondere verleden van de Buurkerk

Ontdek alles over het eeuwenoude gebouw van Museum Speelklok

Museum Speelklok Nieuws door
Foto 1. Gezicht op de Buurkerk vanaf het dak van het huis Oudegracht 147; links de Domtoren, rechts de Buurkerk en in het midden de achtergevels van de huizen aan de Steenweg. Foto: Museum Speelklok, W.G. Bear, 1909. Utrechts Archief.

archief oud artikel 2 juni 2019 Geschiedenis Utrecht, Utrecht Zelfspelende muziekinstrumenten, mensen die spontaan met elkaar dansen en kindjes die op de maat meedeinen: van een bezoekje aan Museum Speelklok word je blij. Het museum noemt zichzelf dan ook het vrolijkste museum van Nederland. Zo'n dagje uit wordt des te specialer als je de geschiedenis van het museumgebouw kent. Oorlogen, armoede, beschietingen, brand: de eeuwenoude Buurkerk waarin Speelklok sinds de jaren tachtig gehuisvest is, heeft veel moeten doorstaan. In ellendige tijden was het gebouw een haven van hoop in hartje Utrecht. In de tentoonstelling Thuis in de Buurkerk in Museum Speelklok ontdek je de rijke schat aan verhalen van de beeldschone kerk - en zie je zelf geschiedenis tot leven komen.

Vee in de Buurkerk

Al sinds het jaar 1000 is de Buurkerk een begrip voor Utrechters. 'Ecclesia civilis', kerk voor de buren, werd ze vroeger liefkozend genoemd. Door de eeuwen heen is er lief en leed in de kerk gedeeld. De Buurkerk was een begraafplaats, trouwlocatie, hooimagazijn, bakkerij, uitdeelplek voor distributiebonnen tijdens WOII en het deed zelfs dienst als stal (!) tijdens de Franse bezetting. Op een gegeven moment liep er dus gewoon vee rond in Museum Speelklok. In de expo is een verkeersbord te zien dat in 1612 werd gebruikt om mensen er op te wijzen dat het vee tijdens de mis niet door de kerk mocht lopen. Ontdek alle bijzondere verhalen van vroeger in de tentoonstelling Thuis in de Buurkerk. Bekijk een kanonskogel uit de zestiende eeuw, eeuwenoude fresco's, grafstenen en oude kogelgaten die nu nog in de muren zitten. De expo brengt je met een route langs verschillende plekken in het gebouw, waar de geschiedenis nog steeds zichtbaar is.

Ingemetselde Suster Bertken

Een van de meest merkwaardige verhalen van de Buurkerk is dat van Berta Jacobs, ook wel Suster Bertken. Zij liet zich in 1457 op eigen kosten inmetselen in de Buurkerk. Waarom ze hiervoor koos, is nooit helemaal duidelijk geworden. In haar kleine cel - slechts vier bij vier meter - leefde ze een sober bestaan. Ze kon er via een raampje de kerkdiensten volgen en maakte door een ander raampje praatjes met voorbijgangers op straat. Utrechters waren dol op haar omdat ze een luisterend oor was en altijd goede, vrome, adviezen gaf. Suster Bertken sleet haar dagen met mediteren, spinnen, weven en bidden. In 1514 stierf ze in haar cel, na 57 jaar als kluizenaar te hebben geleefd. Ze hield ook van schrijven en schreef tijdens haar vrijwillig gevangenschap twee boekjes, waarvan één in de tentoonstelling te zien is. Haar werk leverde haar als één van de weinige vrouwen een plek in de Middelnederlandse literaire canon op.

Goed om te weten

Foto 2. Uitdeling van brood aan de armen in de Buurkerk te Utrecht. Foto: Museum Speelklok, Jozef Hoevenaar, ca. 1880, Acquarel, Utrechts Archief.
Foto 3. Afbeelding van een bijeenkomst in de Buurkerk (Buurkerkhof) te Utrecht ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het C.N.V. (Christelijk Nationaal Vakverbond). Foto: Museum Speelklok, A.D. Kon, 1959. Utrechts Archief.

Laatst gewijzigd: 2019-06-03 10:10:20 · Gepubliceerd: 2 juni 2019 - 2085