Florentijn Hofman: kunstwerken in Nederland

11 indrukwekkende werken binnen de eigen landsgrenzen

De Bospoldervos Redactioneel door
Foto 1. De Bospoldervos vind je aan de Schiedamseweg in Rotterdam-West. Foto: Studio Florentijn Hofman © Frank Hanswijk

10 juli 2023 bijgewerkt: 29 januari 2024 Cultuur Landelijk Met zijn typische stijl voorziet Florentijn Hofman buurten en steden over de hele wereld van opvallende en surrealistische kunstwerken. De vaak reusachtige installaties - meestal in de vorm van dierfiguren - sieren het straatbeeld van China tot Mexico. Zijn beroemdste creatie: een gigantische badeend die de havens van meerdere wereldsteden aandoet. Maar om een echte Hofman te bekijken hoef je niet perse in het vliegtuig te stappen. Bekijk 11 indrukwekkende kunstwerken binnen onze eigen landsgrenzen.

1. Pissende IJsbeer

Amersfoort, Utrecht - Tot 21 januari 2024 stond ter hoogte van Museum Flehite een 6 meter hoge Pissende ijsbeer. Het nieuwste kunstwerk van Florentijn Hofman. Niet alleen is het een opvallend beeld, maar het zette museumbezoekers en voorbijgangers ook aan het denken. Door toedoen van de mens smelt het ijs, waardoor de ijsbeer zijn heil zoekt in de stad, zo is het verhaal. Daar besluit hij om dan maar net zo asociaal om te gaan met ons thuis als wij met dat van hem. De eerste plasstraal raakte de gracht in juli 2023, tijdens de opening van de familietentoonstelling Kunst & Zoo ter ere van de 75ste verjaardag van DierenPark Amersfoort. Het beeld is nu weer terug naar het atelier van de kunstenaar, die in gesprek is met enkele partijen om een nieuwe plaats voor de ijsbeer te vinden.

Foto 2. De Pissende ijsbeer is 's avonds mooi verlicht. Foto: Museum Flehite © Ralf Silvius
Wil je meer lezen over Florentijn Hofman, zijn werk en zijn drijfveren? Lees dan ook dit interview met de kunstenaar en essayist.

2. De Bospoldervos

Rotterdam, Zuid-Holland - In Rotterdam-West aan de Schiedamseweg staat De Bospoldervos (2020): een enorme vos met een plastic tasje in zijn bek. Hofman toont hiermee de relatie tussen mens en natuur. "Het werk gaat ook over het verwelkomen van de vreemdeling. De outcast", vertelt Hofman. "Rotterdam is stad met 150 nationaliteiten een smeltkroes van mensen die daar hun plekje hebben gevonden. Er is de laatste jaren alleen wel wat angst ingeslopen om die vreemdeling toe te laten in je stad. Je vraagt je af; wat moet die vos hier? Maar het is ook een opportunist die langzamerhand zijn gebied claimt. Hij staat op het punt; loop ik de wijk in of ga ik weer terug." De kunstenaar gaat verder. "En wat heeft ie in z'n bek? Dat herkenbare tasje refereert aan de grote visserijmarkt verderop. We zijn anders naar het gebruik van plastic gaan kijken, net zoals we anders over vreemdelingen zijn gaan denken."

Foto 3. De Bospoldervos kijkt uit over het zebrapad. Rotterdam Make It Happen © Iris van den Broek

3. Five Paper Boats

Rotterdam, Zuid-Holland - We blijven nog even in Rotterdam. Aan de Maas om precies te zijn. Five Paper Boats (2010) is een prachtig voorbeeld van een terugkerend thema in de installaties van Florentijn Hofman: stadsontwikkeling. Florentijn vertelt: "Op de Bartel Wiltonkade in Rotterdam maakte ik vijf grote bootjes, gevouwen van staal. Er fietsen en spelen kinderen omheen en dat vind ik heel tof. Er was daar vroeger een scheepswerf, maar nu ligt een grote kade. De werf is drooggelegd en er zijn flats neergezet. De bootjes staan op grote scheepswerfbokken en kunnen ook zo weer verplaatst worden, als een soort meubilair."

4. Zwarte Kraai

Rotterdam, Zuid-Holland - Na omzwervingen door steden in heel Zuid-Holland (onder andere Den Haag, Leiden, Delft en Zoetermeer), streek de Zwarte Kraai in 2006 definitief neer op zijn nieuwe en vaste stekje; het gazon bij het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Hofman maakte de 6 meter hoge vogel in 2005 voor het literaire Crossing Borders Festival, als onderdeel van het project MultiMediale Mythen. De mythe waaraan het werk refereert gaat over een vrouw uit Scheveningen. Zij hoorde 's nachts een kraai op haar raam tikken. In dezelfde nacht verging het schip met haar zoon aan boord. Naast een in het oog springend kunstwerk dient de kraai momenteel ook als vogelverschrikker. Het museum hoopt dat er zich, door de aanwezigheid van het kunstwerk, minder vogels te pletter vliegen tegen de glazen pui.

Foto 4. De Zwarte Kraai voor het museum. Foto: Natuurhistorisch Museum Rotterdam © Walter Herfst

5. De Staalman

Amsterdam, Noord-Holland - Niet te missen is hij: stoer en zacht tegelijkertijd. Het past perfect bij het verhaal dat Florentijn Hofman wil vertellen met zijn beer met kussen onder de arm: De Staalman (2011), aan het Staalmanplein in Amsterdam-West. "Het heeft te maken met het kussengevecht. Je kunt elkaar lekker meppen, zonder dat het echt pijn doet. De buurt was voor Nederlandse begrippen een ruige wijk. Het kussen vond ik er mooi bij passen om zo ook de zachte kant van de mens te laten zien en niet alleen het harde geweld. Als je teder een handeling uitvoert, kan het ook spel zijn. Dan kun je ook weer verder met elkaar", zo duidt de kunstenaar zijn filosofie. "Daarom heb ik er ook een trap onder gemaakt. Zodat je aan de voet kunt zitten. Dan is zo'n beer ineens geen vijandig dier meer, maar wordt het een gatekeeper. Een beeld waar je vertrouwen bij voelt, die meekijkt over je schouders."

Foto 5. De Staalman bewaakt het Staalmanplein in Amsterdam-West. Foto: Studio Florentijn Hofman © Frank Hanswijk

6. Een Handstand

Amsterdam, Noord-Holland - Een Handstand (2019) is de grote blikvanger in de tentoonstelling Humania in NEMO Science Museum. Dit keer geen dier, maar een mens in een skelettenpak van 8,5 meter hoog. Midden in de ruimte maakt hij een handstand. Het kunstwerk is gemodelleerd naar Hofmans twaalfjarige zoon en het laat zien hoe we als mensen ons lichaam onder controle kunnen houden. Onder het pak zie je de spieren die je aanspant wanneer je daadwerkelijk een handstand maakt. Het beeld weegt 400 kilo en is een schitterend symbool voor de expositie, want in Humania wordt de mens ondersteboven én binnenstebuiten gekeerd.

Foto 6. Een Handstad is de 'eye catcher' van de tentoonstelling Humania in NEMO. Foto: NEMO Science Museum © DigiDaan

7. BredAnts

Breda, Noord-Brabant - Wie door de Willemstraat in Breda loopt, kan ze volgen richting het centraal station; de 800 rode BredAnts (2016). "Het zijn mieren, verzonken in de tegels", zo omschrijft de kunstenaar zijn creatie. "Ze duiden de stroom van mensen en ontregelen die ook een beetje. Mensen lopen en springen mee met de mieren." Zoals zo vaak bij de kunstwerken van Hofman, zijn de beestjes geen levensecht nagemaakte figuren. Maar dat is ook niet wat de kunstenaar wil. "Het zijn natuurlijk geen echte dieren, het zijn ontworpen figuren. Ze hebben wel een link met het dier, maar eigenlijk staan ze symbool voor het menselijk handelen."

8. Fabriekje

Drachten, Friesland - Dat het werk van Florentijn Hofman (juist) niet alleen te vinden is op A-locaties bewijst het Fabriekje in Drachten. Op de kop van de Hoofdvaart op Bedrijventerrein Azeven vind je namelijk een uitvergrote versie van het oude icoontje voor 'bedrijventerrein'. Het werk symboliseert Drachten als werkstad en het bedrijvige karakter van haar inwoners. Bijzonder aan het kunstwerk is bovendien dat het niet alleen als verschijning een toevoeging is. Met roldeuren aan beide zijden is het kunstwerk ook van binnen bruikbaar, als atelier voor kunstprojecten in de regio bijvoorbeeld.

9. Pets (cat and dog)

Schiphol, Noord-Holland - Wachten op je vliegtuig, voor kinderen kan dat behoorlijk saai zijn. Maar daar wist Florentijn Hofman wel iets op. Op de Holland Boulevard in het wachtgedeelte van Schiphol vind je sinds 2016 zijn Pets; een hond en een kat waar kinderen heerlijk op kunnen klimmen en spelen om zo de uurtjes tot het boarden te doden. De gigantische knuffelbeesten zien eruit alsof ze zelf ook nog heel lang moeten wachten op hun vlucht. De kleurrijke dieren zijn volledig bekleed met woldraden, waardoor ze ook nog eens heerlijk zacht aanvoelen.

10. Fred, Simone en Chantal

Raalte, Overijssel - Ieder jaar opnieuw fietsen duizenden brugklassers voor het eerst naar hun nieuwe school. Spannend natuurlijk. Florentijn Hofman bedacht daarom in 2009 een bijzonder kunstproject om de leerlingen van het Carmel College in Raalte van harte welkom te heten. Onder de naam Fred, Simone en Chantal werden op meerdere locaties, drie jaar lang, tweehonderd namen op het fietspad geprint. En wat het meest bijzonder is... de leerlingen mogen dit helemaal zelf doen! Tot in lengte van jaren hebben de ouder wordende leerlingen zo een tastbare herinnering aan hun brugklastijd.

11. Twee Boomhuizen

Den Haag, Zuid-Holland - Denk je ook wel eens terug aan de onbezorgde periode van kind zijn? De tijd dat je in de pauze onbezorgd rondrende op het schoolplein en speelde met je vriendjes en vriendinnetjes? Twee Boomhuizen (2005) is een ode aan deze periode in het leven van kinderen. Het kunstwerk bestaat uit twee schattige huisjes, geplaatst in bomen (platanen). De boomhuizen staan op de twee schoolpleintjes van IBL Al-Qoeba in de Schilderswijk in Den Haag. De huisjes symboliseren het jong zijn. Kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen namelijk nog heerlijk dromen voordat ze volwassen worden en voordat iedereen écht iets van ze verwacht.

Binnenkort weer te zien

De kunstwerken van Florentijn Hofman hebben vaak een tijdelijk karakter. Soms zijn de werken alleen zo populair dat het zonde is om ze 'weg te doen'. Op dit moment zijn er om die reden nog twee installaties waar een andere plek voor wordt gezocht:

  • Zo sliep het Feestaardvarken van 2013 tot en met 2021 zijn roes uit in het Bartokparkje in Arnhem. Dierenpark Burgers' Zoo schonk de sculptuur aan de stad toen het park honderd jaar oud werd. De gemeente is momenteel op zoek naar een geschikte locatie voor het opvallende dier;
  • Het twaalf meter hoge kunstwerk Beehold was te zien tijdens de Floriade in Almere. De twaalf meter hoge installatie toont twee zwaaiende mensen, een volwassene en een kind, volledig bedekt door bijen. Vanaf een afstandje zie je alleen de menssilhouetten, de insecten zijn een blinde vlek. Hoe zorgen we dat de bij behouden blijft? Die boodschap vindt de gemeente Almere belangrijk en daarom wordt, nu de wereldtuinbouwtentoonstelling voorbij is, een nieuwe plek gezocht voor het gigantische gevaarte.
Foto 7. De Bospoldervos vind je aan de Schiedamseweg in Rotterdam-West. Foto: Studio Florentijn Hofman © Frank Hanswijk

Laatst gewijzigd: 2024-01-29 08:54:55 · Gepubliceerd: 2021-01-11 12:55:21 - 2576