Verdedigingsmuur van Water: ontdek de Hollandse Waterlinie
Ontdek hoe het water eeuwenlang Nederland beschermde
UNESCO Werelderfgoederen in NederlandRedactioneel door Tonny van OostenFoto 1. Polder Blokhoven bij Schalkwijk werd ooit onder water gezet om Nederland te verdedigen. Nu is het een waterbergingsgebied, waar een beeld de herinnering terugroept aan de oude functie in de Hollandse Waterlinie. Foto: Desiree Meulemans
28 augustus 2021 bijgewerkt: 18 januari 2022 ToerismeLandelijk De Hollandse Waterlinie is uniek in de hele wereld. Nergens anders vind je zo'n volledig doordacht verdedigingssysteem, waarbij water wordt gebruikt om de vijand tegen te houden. Een verdedigingslijn van 350 kilometer met dijken, sluizen, gemalen, kanalen, polders die onder water werden gezet en zo'n 96 forten. Veel van deze goed bewaard gebleven historische plekken kun je ook nog eens bezoeken. Allemaal redenen waarom in juli 2021 de hele Hollandse Waterlinie werd erkend als een onvervangbaar UNESCO Werelderfgoed.
Water als bondgenoot
Al in de zeventiende eeuw was in Nederland het water een bondgenoot in de strijd om onafhankelijkheid. Best vreemd als je bedenkt dat Nederland is ontstaan uit de strijd tegen het water. Een strijd die veel drooggelegde polders opleverde. Maar wat ooit is drooggelegd kan net zo makkelijk weer onder water worden gezet. Komen er vijanden aan? Sluizen open en het vijandige leger staat voor een watervlakte in plaats van groene weiden. Een laagje water tot kniehoogte was voldoende, daar kwamen de soldaten, kanonnen, paarden en wagens niet snel doorheen! En aan boten hadden ze niets, daar was dit laagje water veel te ondiep voor. Ook Napoleon, die rond 1800 heerste over Holland, vond het een effectief systeem en liet het verder uitbouwen.
Stelling van Amsterdam
Dat deze waterverdedigingslinie uniek is in de wereld werd al in 1996 erkend. Toen werd de Stelling van Amsterdam, na Schokland, als tweede Nederlands werelderfgoed toegevoegd aan de UNESCO lijst. De Stelling van Amsterdam is een verdedigingskring rond de hoofdstad Amsterdam van ongeveer 15.000 hectare, die loopt van Volendam via IJmuiden, Haarlem, Uithoorn en Weesp naar het Muiderslot en Forteiland Pampus. Wie die ring volgt komt langs meer dan 40 forten, uitgestrekte inundatiegebieden, inlaatsluizen, nevenbatterijen en magazijnen. Hoe groot ook, het is slechts een deel van de Hollandse Waterlinie. Het deel dat we de Nieuwe Hollandse Waterlinie noemen kwam toen niet op de werelderfgoedlijst.
Hele Waterlinie op de lijst
Na de erkenning van de Stelling van Amsterdam als werelderfgoed, werd er flink gelobbyd om ook de Nieuwe Hollandse Waterlinie op de werelderfgoedlijst te krijgen: 85 kilometer van Muiden tot aan de Biesbosch met 45 forten, 6 vestingen, 2 kastelen, 85 mitrailleurkazematten, ruim 700 betonnen schuilplaatsen en kazematten en ruim 100 militaire sluizen en waterwerken. Tegelijkertijd werd ook veel van de waterlinie gerenoveerd, zodat je nu allerlei forten en andere plekken langs de Hollandse Waterlinie kunt bezoeken. Op 26 juli 2021 werd het vele werk bekroond en kwam de hele Hollandse Waterlinie op de lijst. De Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie vormen weer in alle opzichten één geheel.
Bezoek de Hollandse Waterlinie
Wil je dit Nederlandse wereldwonder met eigen ogen zien? Loop dan het Waterliniepad van 350 kilometer en ontdek alle bijzondere plekjes. Dat hoeft niet in één keer, want het pad is onderverdeeld in etappes. Of bezoek het Waterliniemuseum waar je alles te weten komt over de waterlinies en er zelfs virtueel overheen kunt vliegen! Tip: boek het Waterliniemuseum met 20% korting op je tickets.
Enkele forten die leuk zijn om te bezoeken:
Het avontuurlijke forteneiland GeoFort in Herwijnen. Reis naar het diepste punt van de aarde, vind de uitgang van het klimaatdoolhof, klim en klauter in de Vleermuisspeurtuin en dwaal door het geurendoolhof. Boek met Boek tickets met 15% korting!
Het verborgen Fort Pannerden in Doornenburg waar je op zoek gaat naar het geheim van een soldaat, donkere gangen induikt om het fort te redden in de spannende escape game Elements en de verhalen hoort van de vroegere bewoners. Bestel snel je tickets.
Forteiland Pampus voor de kust van Muiden, een plek vol speurtochten en games die je met een speciale sleutel kunt ontsluiten. Volg ook een rondleiding en maak een levensechte ballonvaart over de Stelling van Amsterdam.
Misschien wel de mooiste plek van de Hollandse Waterlinie: Fort Hoofddijk en de Botanische Tuinen van Universiteit Utrecht. Loop tussen bomen en planten uit de hele wereld, ontdek de grootste rotstuin van Europa en vind een kas vol vlinders.
Foto 2. Fort Hoofddijk, midden in de prachtige Botanische Tuinen Universiteit Utrecht. Foto: Botanische Tuinen Universiteit UtrechtFoto 3. Fort bij Vechten, één van de vele forten van de Hollandse Waterlinies. Foto bijgesneden voor DagjeWeg.NL. Foto: Jessica de KorteFoto 4. Ontdek door aan de 4D-globe te draaien hoe de wereld verandert. Foto: GeoFortFoto 5. Vlieg virtueel over de hele Hollandse Waterlinie bij het Waterliniemuseum in Fort bij Vechten. Foto: Waterliniemuseum
NIEUW! Nieuwe GPS speurtocht voor kinderen. FORTtreffelijk heeft een Augmented Reality #kinderfeestje waarbij kinderen foto's moeten maken in andere tijdperken! Boek snel je eigen feestje!
Hij liep dwars door Holland, Utrecht en Noord-Brabant: de negentiende-eeuwse Hollandse Waterlinie. Na deze ontspannen fietstocht vol verhalen en feitjes weet je er (bijna) alles over.
Bezoek Fort Honswijk,schitterend gelegen aan de rivier de Lek, is een cultuurhistorisch en landschappelijk icoon in Schalkwijk (nabij Houten). Op zondagen kun je mee met een rondleiding met gids.
Kom naar Expositie Koude Oorlog van Fort Pannerden, de nieuwste tentoonstelling in het bijzondere fort. Hier ontdek je alles over de periode van na de Tweede Wereldoorlog tot aan de val van de...
Hoe tof is dat! Slapen op een onbewoond eiland. Een droom die deze zomer uitkomt op Pampus! Beleef een magische nacht op prachtig Pampus. De tenten staan al voor je klaar. Op woensdag tot met...
Kom deze zomer avontuurlijk dineren tijdens ons razend populaire eiland restaurant Zomerlicht op Forteiland Pampus. Boek nu je tickets voordat het uitverkocht is. En wil je blijven slapen? Dat kan...
