archief oud artikel 29 november 2021 Cultuur Haarlem, Noord-Holland Marmeren vloeren, fraaie rozetten op de plafonds en beelden die uit de muur lijken te komen. Pieter Teylers Huis blijkt een wel heel mooi 'geheim'. Ooit was het de ingang naar Teylers Museum, maar sinds ongeveer 1885 is het woonhuis van de stichter van het oudste museum van Nederland verborgen gebleven voor de meeste mensen. Nu is het helemaal gerenoveerd en kun je er vanaf 5 december in. Dwalen door prachtige vertrekken en ondertussen ontdekken wat voor persoon Pieter Teyler was.

Wie was Pieter Teyler

Pieter Teyler was een succesvolle laken- en zijdefabrikant en bankier in Haarlem, met flink wat geld en invloed. En een intellectueel met veel belangstelling voor kunst en wetenschap, iemand die werd en wordt gezien als een groot vertegenwoordiger van de Verlichting. Dat stopte niet na zijn dood, want zijn kapitaal - 2 miljoen gulden - liet hij na om kunsten en wetenschappen te bevorderen. Dat leidde uiteindelijk tot het ontstaan van het oudste museum van Nederland, Teylers Museum. Teylers persoonlijke verzameling van onder andere fossielen vormde de start van de grote collectie die je nu in het museum kunt bewonderen.

Deur met 5 sloten

In het helemaal gerestaureerde huis ontdek je prachtige historische interieurs, oude bouwkundige elementen die elders allang verdwenen zijn en delen die nog uit de middeleeuwen stammen. Maar ook bijzondere plekken die Teylers manier van denken weergeven, zoals een deur met vijf sloten. Die moest ervoor zorgen dat de bestuurders van Teylers Stichting goed zouden blijven samenwerken. Elke bestuurder had een sleutel, dus als iemand wegbleef konden de overige bestuurders niet meer bij de kluis komen. Je komt langs Teylers verzameling geldkistjes en een miniatuurversie van het huis zoals het eruit zag op 8 april 1778, Teylers sterfdag. Er is zelfs een toiletpot binnenshuis, voor die tijd een grote zeldzaamheid.

Huis van verlichting

Teylers Huis is ook een plek om na te denken over de idealen van Teyler. Zo geloofde hij in vrijheid en geluk voor iedereen en dat de wereld een betere plek wordt door de uitvindingen en ontdekkingen van de wetenschap. En dat de waarheid alleen gevonden kan worden door zélf te denken. Overtuigingen die helemaal passen bij de Verlichting en nu nog steeds actueel zijn. Vanuit die idealen probeerde hij niet alleen kunsten en wetenschappen te ondersteunen, maar ook om mensen te helpen. Een deel van zijn fortuin ging bijvoorbeeld naar het bouwen van een hofje voor ouderen in Haarlem, Teylers Hofje. Zou jij mensen helpen als je een fortuin had? En hoe zou je dat doen? Wat is voor jou het belang van kunst en wetenschap?

Bekijk de restauratie

Ook interessant: de expositie met foto's van de restauratie, gemaakt door Johan Nieuwenhuize. Ze zijn te zien in het Prentenkabinet, een stilzwijgende documentaire van al het werk dat is uitgevoerd. Verder zijn er detailfoto's van het huis te zien die via een online beeldonderzoek werden bestempeld als 'emotioneel' of rationeel'. De foto's van de meest emotionele en rationele details hangen in de middenvitrine en verbeelden samen de overgang van de emotie van de Romantiek naar het rationalisme van de Verlichting. Nog meer foto's van Nieuwenhuize staan in een kunstenaarsboek ter ere van de opening van het huis: Pieter Teylers Huis – Johan Nieuwenhuize.

Laatst gewijzigd: 2022-01-21 16:52:53 · Gepubliceerd: 29 november 2021 - 927